ความผิดฐานบุกรุก ถูกบัญญัติไว้ในประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 362 ซึ่งบัญญัติไว้ว่า “ผู้ใดเข้าไปในอสังหาริมทรัพย์ของผู้อื่น เพื่อถือการครอบครองอสังหาริมทรัพย์นั้นทั้งหมดหรือแต่บางส่วน หรือเข้าไปกระทำการใด ๆ อันเป็นการรบกวนการครอบครองอสังหาริมทรัพย์ของเขาโดยปกติสุข ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกินหนึ่งปี หรือปรับไม่เกินสองหมื่นบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ”

            เมื่อพิจารณาจากบทบัญญัติดังกล่าวจะเห็นได้ว่า มาตรา 362 นี้มี 2 ความผิด คือ

1.เพื่อถือเอาการครอบครองของผู้อื่น (แย่งการครอบครอง)

2.เป็นการรบกวนการครอบครอง

            ดังนั้น การเข้าไปในที่ดินซึ่งถือว่าเป็นอสังหาริมทรัพย์ของผู้อื่นนั้น ไม่ว่าจะเป็นการเข้าไปเพื่อแย่งการครอบครอง หรือ เข้าไปรบกวนการครอบครอง ล้วนมีความผิดฐานบุกรุกทั้งสิ้น

             โดยการพิจารณาว่าการกระทำใดจะเป็นการแย่งการครอบครอง ต้องดูว่าในขณะที่ผู้กระทำความผิดเข้าไป ผู้เสียหายต้องเป็นเจ้าของที่ดินหรือเป็นผู้ครอบครองที่ดินด้วย แตกต่างจากกรณีที่ 2 ที่เป็นการรบกวนการครอบครอง แม้ผู้เสียหายจะเป็นเพียงผู้เช่าที่ดิน แต่หากเจ้าของที่ดินเข้าไปรบกวน เจ้าของที่ดินก็อาจมีความผิดฐานบุกรุกได้

            เมื่อพิจารณาคำว่า “เข้าไป” ในมาตรา 362 นั้นจะมีความหมายว่าอย่างไร สำหรับความหมายในทางปกตินั้นหมายความตัวหรือส่วนหนึ่งส่วนใดของผู้กระทำล่วงล้ำเข้าไปในที่ดิน อย่างไรก็ดีได้มีแนววินิจฉัยของศาลฎีกาวินิจฉัยเกี่ยวกับความผิดส่วนที่เป็นการรบกวนการครอบครองว่าแม้ไม่มีการเข้าไปในอสังหาริมทรัพย์ก็อาจมีความผิดฐานบุกรุก ตามมาตรา 362 ได้ เช่น คำพิพากษาฎีกาที่ 1/2512 การที่จำเลยใช้ไม้กระดานตีขวางทับประตูห้องที่โจทก์ครอบครองในขณะที่โจทก์ไม่อยู่และปิดห้องไว้ทำให้โจทก์เข้าไปอยู่ในห้องไม่ได้ เป็นการล่วงล้ำเข้าไปในอำนาจการครอบครองของโจทก์โดยปกติสุขตามความหมายแห่งบทกฎหมายดังกล่าวแล้วข้างต้น แต่แนวคำพิพากษาฎีกานี้ก็มีข้อยกเว้น หากกรณีมีสัญญาเขียนไว้โดยชัดเจน ศาลฎีกาก็วินิจฉัยว่าไม่ขัดต่อความสงบเรียบร้อย ผู้ให้เช่าจึงมีอำนาจที่จะกระทำการใด ๆ ตามข้อสัญญานั้นได้และการกระทำนั้นไม่เป็นความผิดฐานบุกรุก

            ความผิดตามมาตรา 362 นี้ กฎหมายมุ่งประสงค์จะลงโทษบุคคลผู้ที่บุกรุกอสังหาริมทรัพย์ของผู้อื่นเท่านั้น ไม่รวมถึงสาธารณสมบัติของแผ่นดิน เพราะในเรื่องการบุกรุกสาธารณสมบัติของแผ่นดินนั้นได้มีการกำหนดไว้ในกฎหมายที่ดินไว้โดยเฉพาะแล้ว

            มีข้อสังเกตว่าความผิดตามมาตรา 362 ส่วนแรก การแย่งการครอบครอง ผู้กระทำความผิดจต้องมีเจนตนพิเศษคือเข้าไปในที่ดินของผู้อื่น “เพื่อถือ” การครอบครอง เมื่อพิจารณากรณีที่เข้าไปด่าผู้อื่นในบ้านหรือที่ดินของเขา ไม่เป็นความผิดตามมาตรา 362 แต่เป็นความผิดตามมาตรา 364 เป็นการเข้าไปในอสังหาริมทรัพย์ของผู้อื่นโดยไม่มีเหตุอันควร  แต่ความผิดตามมาตรา 362 การรบกวนการครอบครองนี้ไม่ต้องมีเจตนาพิเศษ มีเพียงเจตนาที่เข้าไปก็พอแล้ว กล่าวคือ เพียงเข้าไปรบกวนการครอบครองอสังหาริมทรัพย์ของผู้อื่น ทำให้เขาไม่ได้ครอบครองโดยปกติสุข ก็เป็นความผิดฐานบุกรุกตามมาตรา 362

            ในกรณีที่ผู้กระทำความผิดบุกรุกที่ดินมือเปล่า เช่น ที่ดิน น.ส. 3 ที่ดิน น.ส. 3 ก. หากผู้เสียหายไม่ได้ฟ้องขับไล่ภายใน 1 ปี ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1375 ก็ไม่เป็นความผิดฐานบุกรุก หรือ กรณีที่ยังโต้เถียงกันอยู่ว่าที่ดินเป็นกรรมสิทธิ์ของใคร ศาลฎีกาก็มีแนววินิจฉัยว่าไม่เป็นความผิดฐานบุกรุก  (อ่านบทความ  "ขอเปิดทางจำเป็น" ในที่ตาบอด )