โดย สัมมา คีตสิน
กรรมการ บมจ. เสนาดีเวลลอปเม้นท์

คำภาษาอังกฤษที่สื่อความหมายว่า “บ้าน” หรือ “ที่อยู่อาศัย” ซึ่งใช้กันโดยทั่วไปนั้นมีหลายคำ เช่น House, Home, Residence, Dwelling Unit, etc.
คำว่า House และ Home เป็นศัพท์สามัญ 2 คำที่คนไทยส่วนใหญ่เรียนรู้กันมาตั้งแต่ชั้นประถม แต่เราทราบหรือไม่ว่าแท้จริงแล้ว คำว่า House และคำว่า Home นั้นมีความหมายเชิงลึกที่แตกต่างกัน

Learner’s Dictionary ให้นิยามความแตกต่างไว้ดังนี้
“House refers to a building in which someone lives. In contrast, a home can refer either to a building or to any location that a person thinks of as the place where he/she lives and that belongs to him/her. A home can be a house or an apartment, but it could also be a tent, a boat, or an underground cave.”

แปลความได้ประมาณว่า House สื่อถึงอาคารที่บุคคลใช้อยู่อาศัย แต่ Home สื่อถึงอาคารหรือตำแหน่งแห่งที่ซึ่งบุคคลระลึกว่าเป็นสถานที่ซึ่งเขาใช้ชีวิตและเขาเป็นเจ้าของ คำว่า Home จึงอาจเป็น House หรือ Apartment หรือเต็นท์ หรือเรือ หรือแม้กระทั่งถ้ำใต้ดิน (สำหรับชนบางเผ่า)

Learner’s Dictionary ยังมีคำอธิบายอีกท่อนหนึ่ง ดังนี้
“The main difference between them is that house is concrete. A home can even be something abstract, a place in your mind. When you say, “Let’s go home,” you are probably not thinking simply about going to the physical structure where you live. You are talking about being in the special place where you feel most comfortable and that belongs to you.”

แปลความได้ว่า House (โดยส่วนประกอบหลักทั่วไป) คือคอนกรีต แต่ Home อาจเป็นเพียงนามธรรมก็ได้ หรือเป็นสถานที่ในห้วงความคิด ถ้าเราพูดว่า “กลับบ้านกันเถอะ” เราอาจไม่ได้นึกถึงเพียงแค่ตัวโครงสร้างของบ้านที่เราอยู่ แต่เรานึกถึงสถานที่พิเศษที่เรามีความรู้สึกสะดวกสบายใจที่จะอยู่ และเราเป็นเจ้าของ

ดังนั้น Home จึงกินความหมายและเป็นมากกว่า House สำหรับทุกคน

บ้านที่เป็น House อาจเป็นบ้านร้าง ไม่มีผู้อยู่อาศัย แต่บ้านที่เป็น Home นั้นเป็นสถานที่ร้อยรวมดวงใจของครอบครัวหรือผู้อยู่อาศัยร่วมกัน แม้แต่เมืองหรือจังหวัดหรือประเทศก็อาจเรียกเป็น Home ได้ เราจึงมักได้ยินคำว่า My hometown หรือบ้านเมืองของฉัน

คนที่ไปอยู่ต่างประเทศนานๆ แล้วกลับบ้านเกิด ก็อาจพูดว่า “I am going back to my home country.” หรือคนไทยจากภาคใต้ที่มาอยู่กรุงเทพฯนานๆ ก็อาจนึกถึง “ปักษ์ใต้บ้านเรา” ซึ่งหากพุดเป็นภาษาอังกฤษก็อาจเรียกว่า “My homeland in the South” หรือ “My Southern homeland.”

มีภาษาอังกฤษอีกประโยคหนึ่งที่ฝรั่งมักพูดเปรียบเปรยว่า “There’s no place like home.” หรือ “ไม่มีที่อื่นใด (ที่อยู่แล้วจะมีความสุข) เหมือนที่บ้าน” สังเกตได้ว่าในกรณีเช่นนี้ฝรั่งจะใช้คำว่า Home และไม่ใช้คำว่า House เพราะคำว่า Home ชี้ให้เห็นความอบอุ่นความผาสุก ขณะที่คำว่า House เป็นแค่สิ่งปลูกสร้าง

การใช้คำภาษาอังกฤษเพื่อสื่อความหมายถึง “บ้าน” จึงควรใช้โดยเข้าใจความหมายที่ลึกซึ้ง ทั้งนี้ ผู้เขียนยังไม่เคยได้ยินนักภาษาศาสตร์ไทยคิดคำภาษาไทยที่แยกแยะระหว่างคำว่า Home และ House ได้ชัดเจนเลย

อ่านจบแล้ว แยกย้ายกันกลับบ้านใครบ้านเขา (Go back to your separate home.) นะครับ เพราะช่วงนี้โควิดระบาดหนัก